عوامل طبیعی در بستر گلخانه
یکی از مهم ترین موارد در راه اندازی و بسترسازی گلخانه، توجه به شرایط محیط داخل گلخانه برای رشد و تغذیه گیاهان می باشد. عوامل مهم در محیط داخلی گلخانه مواردی چون نور، اکسیژن و دی اکسید کربن، رطوبت و دما می باشد.
نور
نور خورشید، اصلی ترین محرک گیاه برای انجام عمل فتوسنتز است. در عین حال، این پارامتر، محدودکنندهترین و غیر قابل کنترلترین پارامتر در میان سایر پارامترهای جوی و اقلیمی گلخانه است. مهمترین شاخص های نوری در گیاهان، عبارتند از:
- شدت نور (کمیت نور)
- طول دوره نوری
- کیفیت (طیف) نور
با افزایش شدت نور و طول دوره نوری، میتوان تولید محصول را به میزان قابل ملاحظهای افزایش داد. سازه و پوشش گلخانه، باید یهگونهای طراحی و اجرا شوند که بیشترین میزان نور خورشید را از خود عبور دهند، کمترین میزان سایه را در گلخانه ایجاد کنند و نور عبوری از خود را به شکل یکنواخت در محیط گلخانه توزیع نمایند.
لازم به ذکر است که شدت نوری لازم برای گیاهان گلخانه ای بین 10000 تا 70000 لوکس می باشد و استفاده از دستگاه نورسنج، لوکس متر در بستر گلخانه ها با توجه به شرایط اقلیمی منطقه (ابرناکی) الزامی است.
كیفیت نور
اشعه ماورای بنفش با طول موج 400- 300 نانومتر باعث صدمه به گیاه شده و غیر قابل رویت با چشم انسان است. اشعه مادون قرمز با طول موج 750- 700 نانومتر خارج از حس بینایی انسان است و ضروری برای رشد گیاه است اما در فتوسنتز گیاه بیتاثیر است. طیف نوری (760- 380 نانومتر) در فتوسنتز نقش دارد. میزان فتوسنتز در نور قرمز و آبی حداكثر است. اگر گیاه فقط در معرض نور آبی قرار گیرد، رشد كاهش و اندامهای گیاه سفت و تیره میشود و اگر گیاه در معرض نور قرمز قرار گیرد، رشد گیاه افزایش و اندامهای گیاه نرم و لطیف میگردد. برای انجام فتو سنتز، تمامی طول موج های نور لازم است.
دی اکسید کربن
دی اکسید کربن در یک گلخانه به دو طریق مبادله طبیعی هوا و فتوسنتز کاهش می یابد، از این رو نیاز به دی اکسید کربن تکمیلی وجود دارد.
- مبادله طبیعی هوا :
درزها و منافذ گلخانه اجازه می دهند هوای بیرون که تنها دارای 300ppm دی اکسید کربن می باشد، به داخل گلخانه نفوذ کند و باعث رقیق شدن دی اکسید کربن موجود در گلخانه که به روش مصنوعی تولید شده ، شود . در دو گلخانه با ارتفاع یکسان، گلخانه ای که دارای پهنای بیشتر باشد، حجم هوای نفوذی بیشتری خواهد داشت.
- فتوسنتز :
گیاهان در طول فرآیند فتوسنتز، دی اکسید کربن را مورد استفاده قرار می دهند . نرخ مصرف با توجه به نوع محصولات، شدت نور ، دما ، مرحله رشد گیاه و میزان مواد مغذی متفاوت خواهد بود.
باتوجه به نقش دی اکسیدکربن درافزایش فرآیند فتوسنتز و نهایتاً افزایش عملکرد و با توجه به اینکه حداقل تبادلات گازی بین محیط داخل بستر گلخانه با فضای باز اطراف (به خصوص در فصول سردسال) صورت می گیرد تأمین دی اکسیدکربن گلخانه از طرق مناسب (تهویه مناسب ، استفاده از مولدهای دی اکسیدکربن با اولویت استفاده از سوخت گازی و …) بسته به نوع محصول تولیدی در بسترسازی گلخانه ضروری میباشد.
معمولاً غلظت معمول دی اکسیدکربن موجود در محیط گلخانه ppm 300 میباشد. افزایش سطح دی اکسیدکربن بسته به نوع محصول تا حد 1000 الی ppm 1500 باعث افزایش محصول می شود . لذا اندازه گیری منظم CO2 در گلخانه ppm 125 ـ 25 می باشد که باعث توقف فعالیت گیاه می گردد.
مولدهای دی اکسید کربن
به دستگاههایی که دی اکسید کربن تولید میکنند، مولدهای دی اکسید کربن گفته میشود که دارای انواع متفاوتی هستند.
مولدهای دی اکسید کربن عبارتند از:
- مشعلهای آویزان
- گرم کن و Co2 ساز
- Co2 ساز نفتی
رطوبت
رطوبت داخل گلخانه با توجه به نقش آن درافزایش کمیت و کیفیت محصول و کنترل آفات و بیماریها، باید به نحو مقتضی در حد بهینه کنترل گردد و بهترین میزان رطوبت نسبی در گلخانه ها حدود 75% می باشد ، رطوبت نسبی کمتر از 60% توأم با دمای بیشتر از 25 درجه سانتی گراد، منجر به ریزش غنچه ها و میوه ها می گردد. اگر رطوبت نسبی در بسترسازی گلخانه بالاتر از 75% و دما کمتر از 25 درجه سانتیگراد باشد بیماریهای قارچی افزایش می یابد. بنابراین استفاده از دستگاه رطوبت سنج الزامی است .
مدیریت رطوبت در گلخانه، در کنترل نابسامانی های فیولوژیک، بیماری های قارچی و آفات موثر است. بعنوان مثال وجود رطوبت زیاد در فضای گلخانه باعث ایجاد و شیوع بیماری قارچی است. در شب های سرد، رطوبت زیاد هوا در مجاورت پوشش سرد گلخانهه تبدیل به قطرات آب شده و باعث ریزش قطرات آب بر شاخ و برگ بوته ها خواهد شد و به این طریق احتمال گسترش امراض قارچی افزایش می یابد.
بنابراین برای جلوگیری از کندانسه شدن، گلخانه ها را مرتب گرم کرده و روزها با تهویه مکرر از جمع شدن رطوبت در فضای گلخانه جلوگیری می نماییم. برای کنترل بیولوژیک بیماری ها، دمای بالا و رطوبت کم مناسب تر است. برای کسب اطلاعات بیشتر می توانید از تجهیزات آبیاری و تغذیه هوشمند و مه پاش و رطوبت ساز ارگ سبز پارتیکان دیدن کنید.
دما
با توجه به نقش تعیین کننده دما در فعالیت رویشی و زایشی گیاه و افزایش عملکرد محصول و کنترل آفات و بیماری ها، استفاده از تجهیزات کنترل کننده دما با توجه به نوع محصول و اقلیم منطقه جهت تأمین دمای مناسب در بسترسازی گلخانه الزامی است. دامنه دمای مناسب تعداد زیادی از محصولات گلخانه ای حداقل 15 درجه و حداکثر 35 درجه سانتیگراد می باشد. لذا استفاده از تجهیزات جهت کنترل و تأمین دمای مناسب منجمله دماسنجهای ماکزیمم و مینمم لازم است .
ارگ سبز پارتیکان طراح و مجری انواع سازه گلخانه آماده پاسخگویی به شما عزیزان است.
برای طراحی و اجرای هرگونه تجهیزات گلخانه و انواع مه پاش و سیستم سرمایش گلخانه می توانید با مشاوران ما تماس حاصل فرمایید. کارشناسان ارگ سبز پارتیکان همواره پاسخگوی شما عزیزان می باشند.
مقالات مرتبط:
نوشته: مقالات، نویسنده: آوین نت