اهمیت تجهیزات گلخانه ای

در شرایط اقتصادی کنونی ایران، کشاورزی و تولید محصولات غذایی جزو کار و کسب های پرسود و مورد نیاز بازار قرار می گیرد و هر چه کیفیت محصولات بالاتر باشد، موفقیت و سود حاصله از فروش و امکان صادرات بیشتر خواهد بود. امروزه محصولات ارگانیک از محبوبیت بسیاری برخوردارند و افراد فعال در این حوزه بسیار موفق بوده و توانسته اند جای مناسبی در بازار برای عرضه ی تولیدات خود بدست آورند. صنعت گلخانه نیز این بستر را برای پرورش گیاهان خارج از فصل فراهم آورده تا بتوان در همه ایام به انواع محصولات دسترسی داشت.

در حال حاضر با توجه به کاهش ارزش ریال، تولید و صادرات محصولات کشاورزی از جذابیت بالایی برخوردار است و همین مساله سبب رونق گلخانه ها در کشور شده است. اکنون به بررسی اهمیت و مزایای کشت محصولات گلخانه ای می پردازیم و در ادامه انواع تجهیزات گلخانه ای بصورت تخصصی بررسی خواهند شد..

پیشنهاد میکنیم برای کسب اطلاعات بیشتر، معرفی جامع و راهنمای خرید تجهیزات گلخانه را مطالعه کنید.

اهمیت کشت محصولات گلخانه ای

اهمیت کشت محصولات گلخانه ای چیست؟

• افزایش تولید در واحد سطح

جهت افزایش تولید در واحد سطح 2 راهکار وجود دارد:

1. افزایش سطح زیر کشت: در این روش، نباید محدودیت آبی و خاکی وجود داشته باشد.
2. افزایش تولید در واحد سطح: بررسی سازمان کشاورزی و خوار و بار جهانی نشان می دهد که قاره آسیا دارای 31% از اراضی قابل کشت و 58% جمعیت جهانی است و تراکم جمعیت در رابطه با اراضی کشاورزی حدود 8 نفر برای هر هکتار زمین می باشد.
   این رقم برای ایران حدود 4 نفر در هر هکتار است. علی رقم وسعت زیاد کشورمان به علت محدودیت هایی مانند کوهستانی بودن و بیابانی بودن و شوری خاک، قلیایی بودن خاک، سطح اراضی قابل کشت بسیار محدود است و نیاز است که عملکرد در واحد سطح افزایش یابد.
   امروزه با توجه به افزایش روزافزون جمعیت از یک سو و محدودیت آبی و خاکی از سوی دیگر، اهمیت افزایش تولید درواحد سطح را بیش از پیش احساس می کنیم. این امر علاوه بر استفاده از روش های تغذیه ای درست، بخصوص با ریز مغذی ها با استفاده از سایر روش های تولیدات گلخانه ای و بهره برداری فشرده از زمین با استفاده از تکنیک های جدید، حتی کشاورزانی که اراضی کوچک دارند و دارای محدودیت آبی هستند قادر به کسب درآمد کافی خواهند شد.

• بازار پسندی محصولات گلخانه ای

از آنجایی که برای تولید محصولات گلخانه ای از بذر خالص و اصلاح شده استفاده می گردد، کیفیت محصولات تولید شده بسیار بالاست که علاوه بر بازارپسندی خوب در داخل کشور امکان صادرات محصولات تولیدی نیز وجود دارد که از نظر اقتصادی برای تولید کننده اهمیت بالایی دارد.

• مصرف بهینه آب

از آنجایی که امکان استفاده از آبیاری تحت فشار (قطره ای) در کشت های گلخانه ای وجود دارد، صرفه جویی قابل توجهی در مصرف آب می گردد. همچنین می توانیم از سایر مزایای این سیستم، کوددهی از طریق آب آبیاری و یا سموم حشره کش همراه آب آبیاری جهت کنترل آلودگی های خاک را می توان نام برد.
همچنین از دیگر مزایای آبیاری قطره ای میتوان به کنترل بهتر میزان رطوبت گلخانه اشاره نمود. کنترل بهتر رطوبت گلخانه، باعث می گردد تا بیماری های قارچی که در رطوبت بالا فعال می شوند، کنترل شود.
روش آبیاری جوی و پشته یا کرته، باعث افزایش رطوبت می شود که در روش قطره ای این مشکل وجود ندارد.
رطوبت بالای 70% باعث ایجاد قارچ خواهد شد.

• تولید محصولات در خارج از فصل

در تولید محصولات گلخانه ای علاوه بر افزایش تولید در واحد سطح با تولید محصول در خارج از فصل معمول، می توان افزایش قیمت محصول را در پی داشت، که از نظر اقتصادی برای تولید کننده اهمیت زیادی دارد.

• زودرسی و پیش رسی

در تولید سبزی و صیفی، زودرسی عامل مهمی در کسب درآمد بیشتر می باشد که تولید کننده باداشتن علم و مهارت روش های پیش رس کردن می تواند یک سری از محصولات را زودتر از موعد مقرر، تولید و به بازار عرضه نماید.

• استفاده بهینه از نیروی انسانی

نیروی انسانی مورد نیاز برای تولید 20 تن محصول در گلخانه نسبت به تولید در فضای ازاد به 3/1 کاهش می باید.

• امکان پرورش و نگهداری گیاهان در خارج از موطن اصلی آنها

با کشت گلخانه ای امکان پرورش و نگهداری گیاهان در خارج از موطن اصلی آنها امکان پذیر است.

مهمترین عوامل موفقیت کشت و کار گلخانه ای

برای توفیق کامل به چند شرط اساسی در کشت گلخانه ای نیاز می باشد که در زیر به مهمترین آنها اشاره می کنیم:

• احتیاج به حضور مستمر: فعالیت در گلخانه بسیار دقیق بوده و احتیاج به حضور مستمر شخص سرمایه گذار دارد. افرادی که بخواهند فقط با سرمایه گذاری به تولید کافی برسند و خود نظارت بر تولید نداشته باشند، موفقیت چندانی نخواهند داشت.
• سیستم های گرم کننده: در اقلیم نیمه سرد و سردسیر احتیاج مبرم به سیستم های گرم کننده وجود دارد تا بتوان در فصل مورد نظر به تولید پرداخت. در پاره ای از مناطق گرمسیر کشور، بدون سیستم گرمایشی می توان کشت انجام داد.
• سیستم آبیاری قطره ای: استفاده از سیستم های آبیاری قطره ای در کاهش رطوبت هوای موجود در فضای گلخانه و کنترل دمای خاکی اثرات مثبتی دارد.
• تهویه هوا: سیستم های مناسب جهت تهویه برای خروج رطوبت اضافی، نقش عمده ای در سلامت محصول خواهد داشت.
• سیستم های خنک کننده: استفاده از سیستم های خنک کننده که در فصل گرم مورد استفاده قرار می گیرد.
• سیستم های رطوبت ساز.
• شناخت و اطلاعات کافی در رابطه با گلخانه و گیاهان گلخانه ای.
• بهره گیری از کارشناسان و افراد با تجربه در امور گلخانه در دوره های ابتدایی.
• استفاده از امکانات لازم و بروز، جهت بهره برداری و عملکرد بهتر و مناسب.
• شناخت بازار مصرف و نیاز بازار.

انواع تجهیزات گلخانه ای

حال برای شروع تولیدات گلخانه ای چه تجهیزاتی مورد نیاز است و کدام یک از این تجهیزات از ضرورت بیشتری برخوردار هستند؟  تجهیزات گلخانه ای مدرن از ارکان اصلی بهره وری اقتصادی از گلخانه می باشد. استفاده از ماشین ها در گلخانه و کار مکانیزه، دستیابی به محصول با کیفیت همراه با توجیه اقتصادی بالا را رقم می زند.

برخی از تجهیزات مهم در تولیدات گلخانه ای که نقش بسزایی در تولید دارند به شرح زیر هستند:

1. سازه و پوشش گلخانه
2. انواع بستر کشت گلخانه
3. تهویه و رطوبت هوای گلخانه
4. سیستم سرمایش و سیستم گرمایش گلخانه
5. نور در گلخانه
6. سیستم آبیاری در گلخانه

در ادامه به بررسی هریک از این تجهیزات میپردازیم :

• سازه و پوشش گلخانه

در رابطه با انواع سازه هایی که می توان برای ساخت گلخانه بکار برد و همچنین انواع پوشش های گلخانه ای در مقالات پیشین توضیح داده شده است.

• بستر کشت

انواعی از بستر کشت برای رفع نیاز گلخانه داران وجو دارد از جمله پرلیت، کوکوپیت، پالم پیت و . . . که هر گلخانه بسته به نوع کشت و کارشناس خود از ترکیب با درصد مشخص استفاده خواهد کرد.

• تهویه

انواع سیستم های تعبیه شده برای تهویه هوا در گلخانه ها از جمله انواع فن سیرکوله، پنجره سقفی و فن و پد و . . . استفاده می شود که تاثیر بسزایی در حفظ کیفیت و رشد مناسب گیاهان خواهد داشت.

تهویه به دلایل مختلفی انجام می گیرد:

1. مبادله هوای داخل و خارج گلخانه
2. تأمین دی اکسید کربن لازم برای فتوسنتز
3. کاهش دمای گلخانه (بیشتر گیاهان در دمای بالاتر از 35 درجه آسیب می بینند)
4. کاهش رطوبت، به ویژه در زمستان. رطوبت بالا به جوانه زنی هاگ بیشتر قارچها کمک می کند.
5. تهویه گلخانه گهگاه با باز کردن دریچه های گلخانه که در قسمتهای جانبی یا سقف گلخانه قرار دارند، انجام می شود.
6. این دریچه ها باید در محلی نصب شود که جهت باد غالب نباشد.
7. همچنین اختلاف سطح کافی با بلندترین ارتفاع گیاهان داشته باشد تا گیاهان در معرض مستقیم جریان هوا قرار نگیرند.
8. باز و بسته شدن دریچه ها می تواند دستی یا اتوماتیک باشد
9. در بعضی گلخانه ها تهویه با پنکه (Fan Ventilation) نیز صورت می گیرد.

• گرمایش گلخانه

در قدیم برای حفظ سیستم گرمایشی گلخانه، کوره هایی که سوخت آنها بیشتر زغال بود، منبع تولید گرما بودند. این کوره ها توسط دودکشی به هوای آزاد راه داشتند. امروزه در بعضی گلخانه ها از بخاری های نفتی یا گازی استفاده می شود. در گلخانه های جدید و به ویژه تجاری، مواد سوختنی در یک دیگ بخار سوزانده می شوند و گرما به صورت آب گرم یا بخار در گلخانه توزیع می شود.

آب گرم یا بخار توسط لوله هایی که بیشتر از کنار دیواره های جانبی و از زیر سکوهای گلخانه می گذرند، گلخانه ها را بطور یکنواخت گرم می کنند وسپس آب سرد شده به سیستم مرکزی بازگشته، دوباره گرم می شود (سیستم شوفاژ). ( بطور کلی در گلخانه های بزرگ از بخار و گلخانه های کوچک از آب گرم استفاده می شود ). نوع سیستم حرارتی انتخاب شده برای گلخانه باید با سوخت ارزان و در دسترس سازگار باشد.

جهت کسب اطلاعات بیشتر، مطلب معرفی انواع سیستم های گرمایشی گلخانه را مطالعه کنید.

• سرمایش گلخانه

خنک کردن گلخانه بسیار سخت تر و پرهزینه تر از گرم کردن آن می باشد. در تابستان دمای داخل گلخانه اغلب 11 درجه سانتیگراد بیشتر از دمای محیط بیرون است. مضرات دمای بالا عبارتند از: عدم استحکام ساقه، کاهش اندازه گل، تأخیر در گلدهی و مرگ جوانه.

جهت سرمایش و رطوبت گلخانه، علاوه بر سیستم های تعبیه شده برای تهویه هوا در گلخانه ها از جمله انواع فن و پد و پنجره سقفی و . . .  سیستم های مه ساز و رطوبت پاش هم وجود دارند که برای تامین رطوبت هوای گلخانه به همراه محلول پاشی کود و سم کاربری بالایی دارند. به عنوان مثل رطوبت ساز تیداپارس با عمر مفید بالا کمک شایانی از نظر اقتصادی به گلخانه می نماید. چرا که برخلاف سیستم های رایج مانند فن و پد، که اغلب عمر مفید پایینی داشته و مصرفی هستند، دستگاه مه پاش سالیان دراز بدون مشکل قابلیت استفاده دارند.

روش های مختلف خنک کردن گلخانه:

1. سایه دادن
2. پارچه ساران، رنگ آمیزی پوشش گلخانه، سایه دادن با آب آهک (Whitewash)، سایه دادن با مخلوط آب و خاك (Mud)، سایه دادن با جریان آب (گاهی به رنگ سبز)
3. روش تبخیری پوشال و پنکه (Fan and Pad evaporating cooling system)
4. استفاده از کولر آبی و گازی
5. آب پاشی روی گیاهان و کف گلخانه و نیز سیستم مه افشانی

• نور مورد نیاز

انرژی به صورت تشعشع الکترومغناطیس، نور نامیده می شود که دیده می شود. نور از نظر شدت، کیفیت و طول مدت تابش برای گیاه اهمیت دارد. شدت نور (Light intensity) عبارت است از مقدار امواج نورانی که در واحد زمان به واحد سطح می رسد.

میزان نور دریافتی گیاه ارتباط مستقیمی با انتخاب نوع پوشش گلخانه دارد. نوع پوشش گلخانه بسته به شرایط منطقه از نظر آب و هوایی و تابش نور در طول سال و . . . انتخاب می شود. البته امروزه در مناطق با تابش نوری پایین، برای تولید در گلخانه از نور مصنوعی هم استفاده شده و این تکنولوژی بسیار در حال گسترش است.

مقدار نور قابل دسترس بسته به فصل سال، عرض جغرافیایی، ارتفاع از سطح دریا، ساعات مختلف روز، پوشش ابر، میزان آلودگی و رطوبت اتمسفر متفاوت است. شدت نور بر پاره ای از فرایندها و خصوصیات گیاهی از جمله فتوسنتز، ارتفاع گیاه و گلدهی اثر می گذارد. شدت نور لازم در گلخانه، بسته به نوع گیاه فرق می کند (گیاهان سایه پسند و گیاهان آفتاب پسند).

طول مدت تابش نور (Photoperiod) به نیاز گیاهانی که در گلخانه نگهداری می شوند، بستگی دارد. از این نظر گیاهان به پنج دسته تقسیم می شوند: روز کوتاه (اختیاری و اجباری)، روز بلند (اختیاری و اجباری)، گیاهان بی تفاوت، گیاهان روز کوتاه – روز بلند و گیاهان روز بلند – روز کوتاه.

تجهیزات تامین نور گلخانه از این قرار است :

1. لامپهای التهابی (لامپ حاوی رشته ملتهب تنگستن) (Incandescent).
2. راندمان تبدیل انرژی الکتریکی به نورانی %7 است.
3. حرارت زیادی تولید می کنند و کیفیت نور پایین است. نیز عمر کوتاهی دارند.
4. لامپ فلورسنت (بازده بیشتر از لامپهای تنگستن، حرارت تولید شده کمتر).
5. لامپ های با شدت نور زیاد (High Intensity Discharge=HID).
6. لاپ متال هالید.
7. لامپ های سدیمی فشار پایین.
8. لامپ های سدیمی فشار بالا (راندمان تبدیل انرژی الکتریکی به نورانی حدود %25 است، طول عمر ز یاد است، حدود 16000 ساعت. بیشترین استفاده را دارند).

 

 

برای طراحی و اجرای انواع گلخانه تجاری، شخصی یا غیره و تجهیزات مورد نیاز گلخانه، می توانید با مشاوران ارگ سبز پارتیکان تماس حاصل فرمایید. کارشناسان ارگ سبز پارتیکان همواره پاسخگوی شما عزیزان می باشند.

مقالات مرتبط:

• ادوات و تجهیزات گلخانه
• انواع ساره های گلخانه
• اهمیت تجهیزات گلخانه
• چهار مرحله مهم در ساخت گلخانه

پشتیبانی و سئو : آوین نت